Ας τιμήσουμε τις διεθνείς υποχρεώσεις μας για την προστασία των αυτόχθονων γλωσσών μας

Αρχικά δημοσιεύθηκε στο Manila Bulletin

Η αρχιπελαγική μας χώρα είναι πλούσια σε πολιτισμό, όσο ποικιλόμορφη είναι και τα νησιά μας. Είναι το σπίτι πολλών αυτόχθονων κοινοτήτων που έχουν τη δική τους γλώσσα.

Στην πραγματικότητα, οι Φιλιππίνες διαθέτουν 175 ζωντανές αυτόχθονες γλώσσες, σύμφωνα με το Ethnologue, το οποίο κατηγοριοποιεί αυτές τις γλώσσες με βάση το επίπεδο ζωτικότητάς τους. Από τις 175 που είναι ακόμη ζωντανές, οι 20 είναι «θεσμικές», δηλαδή αυτές που χρησιμοποιούνται και διατηρούνται από θεσμούς πέρα από το σπίτι και την κοινότητα. Οι 100 που θεωρούνται «σταθερές» δεν υποστηρίζονται από επίσημους θεσμούς, αλλά παραμένουν ο κανόνας στο σπίτι και την κοινότητα που τα παιδιά συνεχίζουν να μαθαίνουν και να χρησιμοποιούν. Ενώ 55 θεωρούνται «κινδυνευμένες», ή δεν είναι πλέον ο κανόνας που μαθαίνουν και χρησιμοποιούν τα παιδιά.

Υπάρχουν δύο γλώσσες που είναι ήδη «εξαφανισμένες». Αυτό σημαίνει ότι δεν χρησιμοποιούνται πλέον και κανείς δεν διατηρεί μια αίσθηση εθνοτικής ταυτότητας που σχετίζεται με αυτές τις γλώσσες. Αναρωτιέμαι τι συνέβη στον πολιτισμό και την παραδοσιακή γνώση που σχετίζονται με αυτές τις γλώσσες. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι έχουν καταγραφεί αρκετά ώστε να είναι μέρος των βιβλίων ιστορίας και πολιτισμού μας.

Εάν αποτύχουμε να διατηρήσουμε και να προωθήσουμε τις 55 κινδυνευμένες γλώσσες στη χώρα μας, δεν θα περάσει πολύς καιρός μέχρι να γίνουν και αυτές εξαφανισμένες. Υπάρχουν διεθνείς συμβάσεις που σχετίζονται με τα δικαιώματα των αυτόχθονων γλωσσών που οι Φιλιππίνες έχουν υιοθετήσει κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Αυτές μπορούν να υποστηρίξουν προγράμματα που μπορούν να δώσουν νέα ζωτικότητα σε γλώσσες που ήδη κινδυνεύουν. Μία από αυτές είναι η Σύμβαση κατά των Διακρίσεων στην Εκπαίδευση (CDE), την οποία η χώρα υιοθέτησε το 1964.

Η CDE είναι το πρώτο νομικά δεσμευτικό διεθνές έγγραφο που αναγνωρίζει την εκπαίδευση ως ανθρώπινο δικαίωμα. Έχει μια διάταξη που αναγνωρίζει τα δικαιώματα των εθνικών μειονοτήτων, όπως οι αυτόχθονες ομάδες, να έχουν τις δικές τους εκπαιδευτικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ή της διδασκαλίας της δικής τους γλώσσας.

Μια άλλη συμφωνία που οι Φιλιππίνες υιοθέτησαν το 1986 είναι το Διεθνές Σύμφωνο για τα Πολιτικά και Ατομικά Δικαιώματα (ICCPR), το οποίο επιδιώκει να προστατεύσει τα πολιτικά και ατομικά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας από διακρίσεις. Μια συγκεκριμένη διάταξη προάγει τα δικαιώματα των εθνοτικών, θρησκευτικών ή γλωσσικών μειονοτήτων «να απολαμβάνουν τον πολιτισμό τους, να ασκούν και να διακηρύσσουν τη δική τους θρησκεία ή να χρησιμοποιούν τη δική τους γλώσσα».

Οι Φιλιππίνες είναι επίσης υπογράφουσα της Σύμβασης για την Προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (CSICH) το 2006, της Διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Αυτόχθονων Λαών (UNDRIP) το 2007 και της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (UNCRPD) το 2008.

Η CSICH στοχεύει στην προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς (ICH), κυρίως με την αύξηση της ευαισθητοποίησης σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, τη θεμελίωση του σεβασμού για τις πρακτικές των κοινοτήτων και την παροχή συνεργασίας και βοήθειας σε διεθνές επίπεδο. Η Σύμβαση δηλώνει ότι η άυλη πολιτιστική κληρονομιά εκφράζεται, μεταξύ άλλων, μέσω προφορικών παραδόσεων και εκφράσεων, συμπεριλαμβανομένης της γλώσσας ως μέσου της ICH.

Στο μεταξύ, η UNDRIP είναι μια ιστορική συμφωνία που έχει αποδειχθεί κρίσιμη για την προστασία των δικαιωμάτων των αυτόχθονων λαών «να ζουν με αξιοπρέπεια, να διατηρούν και να ενισχύουν τους δικούς τους θεσμούς, πολιτισμούς και παραδόσεις και να επιδιώκουν την αυτοκαθοριζόμενη ανάπτυξή τους, σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και φιλοδοξίες».

Τέλος, η UNCRPD επιβεβαιώνει ότι όλα τα άτομα με κάθε τύπο αναπηρίας πρέπει να απολαμβάνουν όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας έκφρασης και γνώμης, η οποία πρέπει να υποστηρίζεται από τα κράτη μέρη μέσω ενιαίων μέτρων, όπως η αποδοχή και διευκόλυνση της χρήσης νοηματικής γλώσσας, μεταξύ άλλων.

Σύμφωνα με αυτό, μία από τις 175 ζωντανές αυτόχθονες γλώσσες στις Φιλιππίνες είναι η Φιλιππινέζικη Νοηματική Γλώσσα (FSL), η οποία χρησιμοποιείται ως πρώτη γλώσσα από κωφά άτομα όλων των ηλικιών.

Είναι αξιόλογο ότι έχουμε συμφωνήσει σε αυτές τις συμβάσεις, ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι η υιοθέτηση αυτών των διεθνών συμφωνιών είναι μόνο το πρώτο μας βήμα. Εξίσου κρίσιμο είναι να τιμήσουμε τις υποχρεώσεις μας. Πρέπει να είμαστε πιο pro-active στην αξιοποίηση αυτών των συμφωνιών για να ενισχύσουμε τα προγράμματα και τις πολιτικές μας προς την διατήρηση και προώθηση όλων των ζωντανών γλωσσών στις Φιλιππίνες, ειδικά εκείνων που ήδη κινδυνεύουν. Πρέπει επίσης να εξετάσουμε και να συμμετάσχουμε σε άλλες διεθνείς συμβάσεις που μπορούν να είναι κρίσιμες στη μάχη μας για την διάσωση των γλωσσών μας.hat can be instrumental in our fight to save our languages.